Charakterystyka/ morfologia

Jer (Fringilla montifringilla)

Systematyka
Rząd: wróblowe (Passeriformes)
Rodzina: łuszczaki (Fringillidae)
Gatunek: Jer (Fringilla montifringilla)

Charakterystyka/ morfologia
Wielkości wróbla. Samiec ma wiosną głowę ( z wyjątkiem podbródka), kark i plecy czarne, kuper biały, skrzydła i ogon czarniawe, na skrzydle 3 pręgi: 2 białe i 1 szeroka, rdzawa. Przód szyi cynamonowo pomarańczowy, reszta spodu biała. Jesienią barwy te są przytłumione płowymi obrzeżami piór. Samica ma wierzch ciała i głowę brunatne, jaśniej plamiste, nad okiem niewyraźna, płowo brunatna brew. Przód szyi i pierś z bladym cynamonowym nalotem. W locie rozpoznawany po białym kuprze i grzbiecie. Długość ciała 14 -17 cm, rozpiętość skrzydeł 25 - 28 cm, waga 22 - 27 g . Gdy jery są zaniepokojone lub w czasie przelotów bez przerwy wabią się charakterystycznym "jerr kwek". Wędrowny. W Polsce licznie i regularnie pojawia się podczas przelotów (od marca do maja i od września do listopada) i nielicznie (choć liczebność co roku może być bardzo zmienna) zimuje w zachodniej i południowej części kraju. Spotykany również w sezonie lęgowym, choć jak dotąd brak dowodów na gniazdowanie. W kraju nie lęgnie się.

Biotop/ preferencje pokarmowe
Zamieszkuje różnorodne lasy, otwarte bory iglaste i mieszane, grądy, górskie brzeziny, zadrzewienia, jesienią i zimą żeruje na polach tworząc stada sięgające kilkudziesięciu osobników (rzadziej kilkaset i więcej). Na przelotach widywany zwłaszcza w lasach bukowych w pobliżu otwartych pól uprawnych. W swej ojczyźnie je owady i inne bezkręgowce (karmi nimi również pisklęta), w okresie jesienno-zimowym również nasiona roślin i jagody, na przykład ziarna prosa, słonecznika, konopi, rzepaku, rzepiku, jarzębiny i kukurydzy. Nie wykazuje specjalnych wymagań pokarmowych. Najchętniej zjada jednak orzeszki bukowe. Na stanowiskach, gdzie one występują pozostają tak długo aż się nie skończą. Wygłodniałe małe stado, które na swej drodze napotka buczyny nie zdradza swojej obecności śpiewem lub zawołaniami. Słychać tylko pękanie łupin orzeszków i ich spadanie na ziemię. W okresie lęgowym żeruje w lesie, poza nim na terenach rolniczych. Zimą rzadko odwiedza karmniki. Wynika to też z wyjątkowej ostrożności jaką zachowuje ten ptak. Często wróble, mazurki czy dzwońce przepłaszają z okolicy karmnika jery.

Rozwój osobniczy
Gniazdo zakłada na różnych gatunkach drzew iglastych i liściastych, zawsze dobrze zamaskowane. Jest to misternie uwita czarka z porostów, mchów, trawy, korzonków, wrzosów, okruchów kory. Wyścielenie stanowi puch roślinny, pióra, trawa, włosie, a czasem i papier. Umieszczone jest wysoko nad ziemią, w rozwidleniu gałęzi lub przy pniu. W porównaniu z gniazdem zięby konstrukcja jera jest, choć podobna, większa i luźniej zbudowana. W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju – lipcu 5–7 zielonkawych jaj. Jaja wysiadywane są przez okres 11–12 dni przez samicę. Potomstwo opuszcza gniazdo po 13-14 dniach. Jery unikają ostrych północnych zim. Gdy tylko młode się usamodzielnią ptaki opuszczają swe tereny lęgowe i wędrują w obszary, gdzie mogą znaleźć więcej ulubionych nasion.

Status gatunku
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.

Przygotowała: Wanda Kula